Kariyes stomotologlar tomonidan vizual koʻruv vaqtida yoki instrumental tekshiruvlar yordamida aniqlanadi. Bemordagi shikoyatlar kariyes tashxisini qoʻyish uchun yordam beradi. Kariyesning asosiy davosi tish zararlangan sohasini olib tashlash va uning oʻrnini plombalashdir.
Zararlangan soha toʻliq olib tashlanadi va uning oʻrni dezinfeksiyalanadi. Dezinfeksiya amaliyoti qancha sifatli amalga oshirilsa, plombalangan modda ham shuncha sifatli boʻladi va uzoq muddat xizmat qiladi.
Hozirgi kunda tish kariyesi zararlagan sohalarini olib tashlashda lazer usulidan foydalanilmoqda. Usulning samarali jihatlari ogʻriq sezilmasligi, shovqinsizligi va plombalash uchun tishning sifatli holga kelishidir.
Yuza kariyesni davolash bir necha usullar bilan amalaga oshiriladi. Bulardan eng keng tarqalgan usul bu tishning kariyesga uchragan sohalarini “qirish” (shlifovkalash) va reminerilatsiyalash hisoblanadi. Reminerilizatsiya amaliyoti applikatsiya yoki elektroforez yordamida 1 % li natriy ftoridi yuborish yoʻli bilan amalga olishiriladi. Oʻrta darajadagi kariyes zararlangan tish sohasini olib tashlash va uning oʻrni plombalanish bilan davolanadi.
Chuqur kariyesni davolash shifokordan sifatli malaka talab qiladi, chunki bunday darajada tishning deyarli barcha qismi zararlangan boʻladi. Agar dentin qavati zararlanamgan boʻlsa tishning zararlangan sohalaridan himoya qilish maqsadida plomba qoʻyiladi, bu plomba uch qavatdan iborat boʻladi: davolovchi prokladka, izolatsiya qilib turuvchi fosfat-sementlangan prokladka va doimiy plombalangan material (koʻpincha amalgama).
Plombalovchi material zararlangan tishning turiga qarab tanlanadi. Ogʻiz boʻshligʻida yaqqol koʻzga tashlanadigan tishlar uchun maxsus anatomik jihatdan ham estetik jihatdan ham sifatli boʻlgan material tanlanadi.
Plombalashdan oldin tishning zararlangan qismi toʻliq olib tashlanadi, tish dezinfeksiyalanadi, quritiladi va tanlangan plomba materiali joylanadi. Plomba materiali joylangandan soʻng qirralari tekislanadi, ortiqcha qismlariga ishlov beriladi. Plombalangan qism qanchalik sifatli oʻrnashgan boʻlsa, keyinchalik unda mikroorganizmlar rivojlanish ehtimoli kam boʻladi.
Tish kariyesi profilaktikasi
Tish kariyesi profilaktikasi tishlarda qoplama hosil boʻlmasligiga harakat qilish, sifatli tish pastasi va sifatli tish chetkasidan foydalanish, ogʻzi boʻshligʻi shaxsiy gigiyenasiga qatʼiy rioya qilish kabi chora tadbirlarni oʻz ichiga oladi. Agar tish emal qavatining yumshab qolganligini sezsangiz oʻzida ftor saqlovchi vositlardan foydalanish zarur (pasta, eritma va laklar).
Ovqatlanish tartibida uglevodlar isteʼmolini tartibga solish, oʻzida kalsiy mikroelementini koʻp saqlovchi mahsulotlar isteʼmol qilish, ekologik salbiy hududlarda ichimlik suvini tozalab filtrdan oʻtkazilgan holda ichish tavsiya etiladi. Profilaktika maqsadida yilda ikki marotaba tish shifokori koʻrigidan oʻtish zarur.